Czy szkoła może przygotować dziecko do pracy zawodowej, której jeszcze nie ma? Choć brzmi to jak wyzwanie, odpowiedź jest jednoznaczna: tak. Dzisiejszy rynek pracy zmienia się w błyskawicznym tempie, a to, co jeszcze niedawno gwarantowało sukces zawodowy, dziś już nie wystarcza. Coraz większe znaczenie zyskują kompetencje miękkie, czyli umiejętności, które pomagają człowiekowi odnaleźć się w różnych sytuacjach, współpracować z innymi i skutecznie reagować na zmiany.

Zatrudnialność – co to właściwie znaczy?

„Zatrudnialność” to termin, który coraz częściej pojawia się w kontekście edukacji i kariery zawodowej. Oznacza zdolność do zdobycia, utrzymania i rozwijania się w pracy. Nie chodzi tu jedynie o kwalifikacje zawodowe czy dyplomy, lecz o to, jak człowiek potrafi wykorzystywać swoje umiejętności i wiedzę, by sprostać wymaganiom rynku.

Eksperci podkreślają, że zatrudnialność to połączenie kompetencji jednostki z dynamiką rynku pracy. Innymi słowy – nie wystarczy „mieć zawód”. Trzeba także umieć się uczyć, współpracować, być otwartym na zmiany i rozwijać swoje mocne strony.

Szkoła – miejsce, gdzie rodzi się przyszły pracownik

Szkoła podstawowa to nie tylko nauka matematyki, języka polskiego czy przyrody. To przede wszystkim przestrzeń, w której dzieci uczą się, jak działać w grupie, jak rozwiązywać problemy i jak radzić sobie z emocjami. To właśnie te umiejętności stanowią fundament przyszłej zatrudnialności.

Według raportu Światowego Forum Ekonomicznego „The Future of Jobs”^[1], już teraz najbardziej pożądane przez pracodawców kompetencje to:

• myślenie krytyczne i analityczne,
• umiejętność uczenia się przez całe życie,
• elastyczność i adaptacyjność,
• zdolność rozwiązywania złożonych problemów,
• przywództwo i praca zespołowa.

To nie przypadek, że są to właśnie cechy, które szkoła może – i powinna – rozwijać od najmłodszych lat.

Jak szkoła pomaga rozwijać kompetencje miękkie?

Na poziomie edukacji podstawowej nauczyciele kładą coraz większy nacisk na działania, które kształtują tzw. soft skills, czyli kompetencje miękkie. Dzieje się to poprzez:

• pracę projektową – uczniowie uczą się planować, współpracować, dzielić obowiązki i rozwiązywać problemy;
• rozmowy o emocjach i relacjach – budują empatię, samoświadomość i komunikatywność;
• nagradzanie wysiłku, nie tylko efektów – uczy to dzieci wytrwałości i pozytywnego podejścia do wyzwań;
• spotkania z doradcą zawodowym – pomagają odkrywać mocne strony, zainteresowania i kreować pierwsze pomysły na przyszłość;
• wolontariat i akcje społeczne – rozwijają empatię, odpowiedzialność i poczucie wpływu na świat.

Dzięki takim działaniom dzieci nie tylko zdobywają wiedzę, ale też uczą się tego, jak być aktywnymi, samodzielnymi i pewnymi siebie ludźmi – a to najcenniejszy kapitał na przyszłość.

Jak rodzice mogą wspierać rozwój zatrudnialności dziecka?

Rodzina odgrywa ogromną rolę w kształtowaniu kompetencji miękkich. Oto kilka prostych sposobów, jak można wspierać swoje dziecko już dziś:

1. Pozwalaj podejmować decyzje – nawet drobne wybory uczą odpowiedzialności i samodzielności.
2. Rozmawiaj o emocjach i pozwól doświadczać porażek – to uczy dziecko radzenia sobie z trudnościami i rozwija odporność psychiczną.
3. Zachęcaj do współpracy – wspólne obowiązki domowe uczą planowania i pracy zespołowej.
4. Wspieraj ciekawość świata – pytania, eksperymenty, książki, filmy czy warsztaty rozwijają kreatywność i otwartość.
5. Doceniaj wysiłek, nie tylko wynik – to buduje motywację wewnętrzną i chęć uczenia się przez całe życie.

Dlaczego to takie ważne?

Rynek pracy przyszłości będzie zupełnie inny niż ten, który znamy dzisiaj. Wiele zawodów zniknie, ale pojawią się nowe, jeszcze nieistniejące. W tej rzeczywistości najlepiej poradzą sobie ci, którzy potrafią uczyć się, współpracować i elastycznie reagować na zmiany.

Dlatego to, czego dziś uczą się dzieci w szkole – współpraca, odpowiedzialność, komunikacja, samodzielność i kreatywność – może okazać się najlepszym przygotowaniem do pracy, jaką dopiero wymyśli przyszłość.

Warto zapamiętać:

Kompetencje miękkie to nie „miły dodatek”, ale fundament sukcesu zawodowego. Wspierając rozwój tych umiejętności u swoich dzieci, rodzice realnie pomagają im zbudować przyszłość, w której będą nie tylko zatrudnieni, ale i spełnieni.

Grażyna Maryńczak

doradca zawodowy

^[1]Marszycki M. : Raport Future 2025: 10 głównych trendów i kompetencji na rynku pracy przyszłości https://itwiz.pl/raport-future-2025-10-glownych-trendow-i-kompetencji-na-rynku-pracy-przyszlosci/#:~:text=Top%2010%20kompetencji%2C%20jakich%20b%C4%99d%C4%85%20wymagali%20pracodawcy%20w,i%20big%20data.%20Motywacja%20i%20samo%C5%9Bwiadomo%C5%9B%C4%87.%20Zarz%C4%85dzanie%20talentami [dostęp z 8.10.2025]

 

[na podstawie tekstu Julii Sztyk pt. „Zatrudnialność – czy tego można uczyć w szkole?” (Nowoczesne Doradztwo Zawodowe, nr 74, 2025)]